Over de ramen
Glas-in-loodramen Theresiakerk
Het interieur van de Theresiakerk bevat maar liefst 51 unieke glas-in-loodramen. De ramen zijn op enkele ramen na, gemaakt door Maastrichtse kunstenaars/glazeniers met elk hun eigen stijl.
- Harrie (of Henri) Schoonbrood (1940-1946)
ramen 1 t/m 5, 10, 11, 21 t/m 26, 31, 32, 44 t/m 47
- Max Weiss (1948-1950)
ramen 6 t/m 9, 14 t/m 17, 33 t/m 36, 38, 39
- Gilles Franssen (1963-1965)
ramen 40 t/m 43, 48 t/m 51
- Frans Slijpen (1984)
ramen 12, 13, 29, 30
Ramen gemarkeerd met een * zijn reeds geadopteerd.
Harrie Schoonbrood
In de doopkapel bevinden zich 5 kleine ramen van Harrie Schoonbrood die tafelen uit het Oude en Nieuwe Testament voorstellen.
1: De zondeval (1942)
2: De ark van Noach en het verbondsoffer (1942)
3: De doop van Jezus in de Jordaan (1934)
4: De hemelvaart van Jezus (1942)
5: De doop door de apostelen (1942)
In mei 1945 werden tweemaal twee ramen geplaatst in het transept van de kerk, ontworpen en uitgevoerd door Schoonbrood. Een van de ramen (nummer 32) was een geschenk van de parochianen, als dank voor het feit dat de parochie grotendeels van oorlogsgeweld gespaard was gebleven. In WOII kwamen 17 mensen om bij het bombardement op Blauwdorp.
Er is een stijlverschil tussen de twee groepen ramen, omdat de eerste twee (10 en 11) in de eerste oorlogsjaren vervaardigd werden en de andere twee (31 en 32) hun voltooiing vonden na de oorlog.
10: Geboorte van Jezus * (1/1). Van boven naar beneden zijn te zien een engel met een banderol met daarop ‘Gloria in excelsis Deo’, de ster van Bethlehem en de naderende drie koningen en onderin Maria en Jozef met Jezus die aanbeden wordt door herders.
11: Maria Tenhemelopneming * (1/1). Dit raam is veel rustiger van compositie. Onderaan staan de apostelen bijeen. Naar boven stijgt Maria met wijs wapperende mantel op van de aarde. Engelen omringen de wolken, waarin Maria wordt opgenomen.
31: Christus Pantocrator, Maria en Johannes onder het kruis, het offer van Abraham * (1/1). Onderin is te zien hoe Abraham bereid is zijn zoon Isaak te offeren. Hiermee wordt al vooruit gekeken naar het Nieuwe Testament waarin Jezus sterft aan het kruis en God zijn eigen zoon offert. Bovenin is Jezus te zien als Pantocrator, heerser over alles.
32: Verrijzenis van Jezus en de engel van Maastricht * (1/1). Te zien zijn de verrijzenis van Jezus en zijn Hemelvaart. In het midden zit een engel met aan zijn voeten het wapen van Maastricht met de bekende vijfpuntige ster.
In de absis achter het hoofdaltaar zijn zes glas-in-lood ramen aangebracht, die (twee aan twee) twaalf apostelen voorstellen.
21: Simon Zelotes en Matthias
22: Barnabas en Judas Taddeus
23: Andreas en Thomas
24: Jacobus de Mindere en Johannes
25 : Philippus en Bartholomeus * (1/4)
26 : Petrus en Paulus * (1/1)
Boven het hoofdaltaar bevinden zich vier glas-in-loodramen van Schoonbrood uit 1946. Deze ramen verbeelden de vier evangelisten.
44: Marcus (met de leeuw) * (1/1)
45: Lucas (met het rund)
46: Johannes (met de adelaar)
47: Mattheus (met de engel)
Achter het altaar bevinden zich in de hoeken vier ramen waarvan de kunstenaar onbekend is. Mogelijk kunnen deze ook aan Harrie Schoonbrood toegeschreven worden. Ze dateren uit 1950 en verbeelden symbolen die met Jezus en de eucharistie te maken hebben.
19: De pelikaan die haar jongen voedt * (4/4). Symbool voor Jezus omdat volgens oude legendes de pelikaanmoeder zichzelf in haar borst prikt om met het bloed haar jongen te voeden of zelfs tot leven te wekken.
20: Brood en vissen * (4/4). Verwijzing naar het Bijbelverhaal over de wonderbaarlijke broodvermenigvuldiging.
27: Lam Gods met kelk. Jezus en eucharistie.
28: Brood en korenaren. Eucharistie.
Max Weiss
In de zijbeuken bevinden zich acht ramen (4 links en 4 rechts) van Max Weiss die op één na aan het zicht onttrokken zijn. Deze ramen dateren uit 1950.
De ramen aan de rechterkant vertellen over de zwangerschap van Maria.
6: Adam en Eva met boom en slang en Maria. Vooraankondiging van de zwangerschap van Maria en de erfzonde die haar kind moet dragen.
7: Annunciatie. De aartsengel Gabriel bezoekt Maria en verkondigt de blijde boodschap.
8: Visitatie. Maria bezoekt haar nicht Elisabeth die op dat moment zwanger is van Johannes de Doper.
9: Reis naar Bethlehem * (1/1). Hoogzwanger verlaat Maria met Jozef Nazareth om op weg te gaan naar Bethlehem voor de volkstelling.
De ramen aan de andere kant vertellen verhalen uit Jezus’ volwassen leven.
33: Jezus en de Samaritaanse vrouw bij de put van Jacob
34: De zalving van Jezus’ voeten door Maria Magdalena
35: Jezus geneest een blinde * (1/1)
36: Doop van Jezus in de Jordaan
Links van het koor werden in februari 1948 vier kleine glas-in-loodramen aangebracht, naar ontwerp van Max Weiss.
14: Maria met kind
15: Jezus als kindervriend
16: Intocht van Jezus in Jeruzalem
17: Jezus in de werkplaats van Jozef
Achter het orgel bevinden zich ook nog twee ramen van Max Weiss uit 1950. Deze ramen zijn helaas niet zichtbaar voor het publiek. Beide ramen hebben een link met (kerk)muziek.
38: St. Gregorius I (de Grote) * (1/1). Gregorius was van 590 tot 604 de 64e paus van de Katholieke Kerk. Naar hem is de gregoriaanse muziek genoemd die tot op de dag van vandaag in kerken over de hele wereld klinkt
39: St. Caecilia van Rome * (1/1). Romeinse martelares en patrones van de muziek, instrumentenmakers en zangers. Nog altijd zijn veel muziekverenigingen naar haar genoemd.
Gilles Franssen
De Maastrichtse kunstschilder-glazenier Gilles Franssen heeft in de jaren 1963-1965 acht glas-in-lood ramen geplaatst. De iconografie van deze ramen behandelt spectaculaire roepingen-scènes uit het Oude en Nieuwe Testament, waarbij God ingreep in de heilsgeschiedenis.
Middenschip, linksboven:
40: Het Pinksterwonder, waarbij Petrus predikend de mensen tegemoet treedt. * (1/1)
Rode en goudgele kleuren vormen de hoofdtonen. Van boven uit de top schieten krachtige bundels vuur door de groep van de apostelen, vurige tongen veroorzakend. Petrus komt uit deze kring naar voren en begeeft zich met zekere waardigheid in de kring van mensen om de boodschap van de verrezen Christus te verkondigen.
41: Paulus, die bij Damascus van zijn paard geslingerd wordt en zich bekeert.
Dit raam is overwegend goudgeel van kleur. Bovenin ziet men enkele paardenhoofden met een ruiter. Daaronder Paulus die van het paard is gegooid. Hij was op weg naar Damascus om christenen te vervolgen maar werd tegengehouden door God en bekeerde zich vervolgens tot het christendom.
42: De wonderbare visvangst * (1/1).
De blauwe, waterachtige kleuren tonen de dynamiek en beweging waarin de apostel met zijn visserswerk begint. In de deining van het leven zoekt en vindt hij, zonder zelf vaste grond onder de voeten te hebben, houvast in het brengen van het geloof. Hij wordt een volgeling van Jezus en gaat voortaan mensen ‘vangen’.
43: De doop van Jezus in de Jordaan.
Rood en blauw zijn de overheersende kleuren voor de hemel en de hemelse mens Jezus, terwijl Johannes, in paarse kleuren, op de achtergrond blijft. De figuur van Jezus wordt overspoeld door het blauwe doopwater, wat een rijkdom aan genade suggereert.
Middenschip, rechtsboven:
48: Annunciatie * (1/1).
Dit raam beeldt de boodschap uit van de engel Gabriël aan Maria. Het werd geplaatst aan de kant van de voorstellingen uit het Oude Testament, omdat deze gebeurtenis kan gezien worden als de overgang van het Oude naar het Nieuwe Testament.
49: Mozes voor het brandend braambos * (1/1).
We zien hier de roeping van Mozes. God openbaarde zich aan hem in een braamstruik die in lichterlaaie stond maar niet verbrandde en gaf hem de opdracht zijn volk naar de vrijheid te leiden.
Dit raam werd in 1963, als eerste van de serie van acht ramen geplaatst. De afmetingen van de vensterruimte (4 meter hoog en 1,3 m breed) stelden aparte eisen aan de compositie van deze ramen.
50: De schepping van Adam.
Dit raam verbeeldt de schepping van de mens en al het geschapene. Alles komt voort uit de hand van God, die bovenaan te zien is. God blijft de hand van de mens vasthouden. Te lezen zijn de woorden heelal, vogels, dieren, aarde, water en licht.
51: De zuivering van Isaias’ mond met gloeiende kolen.
Profeet Isaia (of Jesaja) had een visioen waarbij een engel zijn mond aanraakte met een gloeiende kool, die hij met een tang van het altaar had genomen. Hierdoor werden de lippen van de profeet, een zondig mens, gelouterd, zodat hij voortaan kon gaan spreken in de naam van God.
Frans Slijpen
In de zijbeuken van de kapel, aan weerzijden van het altaar, bevinden zich vier ramen van de hand van Frans Slijpen. Bij gelegenheid van het 50-jarig bestaansfeest van de parochie werden zij in september 1984 geplaatst. Zij vormen de afsluiting van de beglazing met glas-in-loodramen van de kerk. De ‘oude’ ramen geven vrijwel allemaal taferelen uit het Oude en Nieuwe testament weer. Deze nieuwe ramen hebben een meer symbolische betekenis en verbeelden de vier elementen.
Al in de vierde eeuw vergelijkt Sint Augustinus het kerkgebouw met een menselijk lichaam: het hart is het altaar; de absis het hoofd; de transepten de armen en het schip van de kerk is de rest van het lichaam. En in een handschrift uit de 12e eeuw wordt de mens voorgesteld als een microkosmos, een samenvatting van het heelal. Rondom de mens staan de symbolen van de vier elementen. Zijn vlees is de aarde, zijn bloed is het water, zijn adem is de lucht en zijn levenswarmte is het vuur.
12: Aarde * (1/1). Vrouw met korenaren en drie slangen.
13: Water * (1/1). Vrouw met kruik en vissen.
29: Vuur * (1/1). Vrouw met fakkel.
30. Lucht * (4/4). Figuur met hooggeheven handen.